Συνέντευξη της Όλγας Τσίμου με την Κατερίνα Γαγανέλη
Από τις Σέρρες στα Χανιά, με ενδιάμεσο σταθμό και την Σαλαμίνα, η Κατερίνα Γαγανέλη έχει διανύσει μια πορεία ζωής γεμάτη εμπειρίες, προσφορά και δημιουργικότητα.
Απόστρατη Αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, με αγάπη για τη γραφή και το παιδικό θέατρο, έχει καταφέρει να μετατρέψει απλές στιγμές -ακόμα και μια σκέψη γραμμένη πάνω σε μενού- σε ιστορίες που αγγίζουν μικρούς και μεγάλους. Το συγγραφικό της έργο περιλαμβάνει παιδικά βιβλία, όπως το “Με λένε Πάτρα” που αγγίζουν κοινωνικά θέματα με ευαισθησία, καθώς και συλλογές διηγημάτων όπως το “Ουαί Υμίν”, που αποτυπώνουν τη βαθιά κατανόηση της ανθρώπινης ψυχής.
Είχα την χαρά να την συναντήσω σε βιβλοπαρουσίαση για το παιδικό της βιβλίο “Από που είσαι εσύ” και γνώρισα έναν δοτικό άνθρωπο με τεράστια αγάπη για την ενασχόλησή της.
Σε αυτή τη συνέντευξη μιλά για το ταξίδι της στον κόσμο του παραμυθιού, τη σχέση της με τα παιδιά και τις μνήμες από τη Σαλαμίνα που πάντα κουβαλά.– Πώς ξεκίνησε η σχέση σου με το παραμύθι; Ήσουν από εκείνα τα παιδιά που μεγάλωσαν με ιστορίες ή ήρθε αργότερα η «μαγεία»;
Θα ήθελα πολύ να απαντήσω όπως πολλοί γνωστοί συγγραφείς ότι η σχέση μου με το παραμύθι ξεκίνησε πολύ νωρίς, ότι μου διάβαζαν οι γονείς μου παραμύθια, πόσο με μάγευαν οι δράκοι και οι νεράιδες αλλά τίποτα από όλα αυτά δε συνέβη.
Είμαι παιδί της επαρχίας με γονείς που δούλευαν τη γη, οπότε δεν υπήρχε χρόνος για τέτοιες απολαύσεις. Παραμύθια ακούγαμε –σπάνιο κι αυτό- από τα χείλη της γιαγιάς, τα οποία ήταν αυτοσχέδια και πάντα προέκυπτε κάτι διδακτικό μέσα από αυτά.
Προσωπικά άργησα να διαβάσω, πολλώ δε μάλλον να γράψω παραμύθι. Η επαφή μου με τα βιβλία έγινε μέσα από τις δράσεις του κατηχητικού. Κάθε Σάββατο άνοιγε η δανειστική βιβλιοθήκη του Ι.Ν. Αγίας Αικατερίνης και θυμάμαι ότι δε χόρταιναν τα μάτια μου. Τα ήθελα όλα. Την απόλυτη μαγεία την ένιωσα όταν διάβασα Μενέλαο Λουντέμη «Ένα παιδί μετράει τα άστρα». Φόρεσα τα παπούτσια των ηρώων, ταξίδευα μαζί τους και αντιμετώπιζα τις προκλήσεις τους. Έκτοτε ξεκίνησα να γράφω τις σκέψεις μου, κάτι σαν ημερολόγιο αλλά σχεδόν τίποτα δεν ήταν αληθινό, όλα αποκυήματα της φαντασίας μου.
– Όταν γράφεις για παιδιά, έχεις κάποιο “μικρό” κοινό στο μυαλό σου;
Αυτό κι αν ήταν παράδοξο. Ως μαμά ενήλικών κοριτσιών ούτε εγώ δε μπορούσα να φανταστώ την ανάγκη που θα προέκυπτε να γράψω για παιδιά. Ούτε στο περιβάλλον μου είχα μικρά παιδιά όμως τα αγαπούσα και τα αγαπάω. Όταν έκανα την πρώτη απόπειρα να γράψω γι αυτά μου προέκυψε γρήγορα και αυθόρμητα η ιστορία και κάπως έτσι εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο με τίτλο «Με λένε Πάτρα». Σίγουρα δεν είχα κάποιο μικρό κοινό στο μυαλό μου. Απέκτησα αργότερα ανιψιές και η αστείρευτη περιέργεια τους αποτέλεσε ώθηση να παρακολουθήσω σεμινάρια γραφής για παιδιά. Ήθελα να γίνω καλύτερη, να δημιουργήσω ιστορίες που θα τα ταξιδέψουν, θα τα διασκεδάσουν, αλλά και θα τους δώσουν τροφή για σκέψη, ανεξάρτητα από την ηλικία τους.
– Τα παραμύθια σου αγγίζουν κοινωνικά θέματα (όπως στο “Με λένε Πάτρα”). Πιστεύεις ότι τα παιδιά καταλαβαίνουν περισσότερο απ’ ό,τι νομίζουμε;
Αν απαντούσα με μια πρόταση θα επαναλάμβανα το στίχο του Σαββόπουλου «πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα».
Πιστεύω βαθιά ότι τα παιδιά καταλαβαίνουν πολύ περισσότερα από όσα τους πιστώνουμε. Έχουν μια μοναδική ικανότητα να αντιλαμβάνονται την αλήθεια και τη δικαιοσύνη, ακόμα και μέσα από απλές συζητήσεις. Ειδικά αν μιλάμε για ιστορίες τους δίνουμε και το χρόνο να αναλύσουν όλη αυτή την πληροφορία. Το ‘Με λένε Πάτρα’ αγγίζει κοινωνικά θέματα με έναν τρόπο που ξέρω ότι τα βάζει στη διαδικασία να σκεφτούν, να νιώσουν τι θα πει ενσυναίσθηση και να αναρωτηθούν για τον κόσμο γύρω τους. Μου το επιβεβαιώνουν οι φωτογραφίες που μου στέλνουν οι γονείς με το βιβλίο δίπλα στο μαξιλάρι τους, μόνιμα στο γραφείο τους, με τις ζωγραφιές τους. Η Πάτρα ήταν, είναι και θα είναι το «χάρτινο παιδί», η τρίτη μου κόρη, που με έβαλε στον κόσμο του βιβλίου. Την αγαπώ μια στάλα παραπάνω.
– Ισχύει ότι γράφεις ιδέες ακόμα και πάνω σε μενού;! Πόσο συχνά σε επισκέπτεται η έμπνευση σε μέρη που δεν.. προσφέρεται για συγγραφή;
Ναι, είναι αλήθεια! Η έμπνευση είναι απρόβλεπτη και συχνά με επισκέπτεται σε μέρη και στιγμές που δεν το περιμένω καθόλου. Ένα μενού, μια χαρτοπετσέτα, ακόμα και μια απόδειξη μπορεί να γίνει ο καμβάς για μια νέα ιδέα. Φαίνεται πως η φαντασία δεν γνωρίζει ωράρια ή κατάλληλους χώρους! Πρόσφατα ξεκίνησα να εφαρμόζω νέο τρόπο καταγραφής σκέψεων. Τις ηχογραφώ στο κινητό. Ξυπνάω τον άντρα μου, αναστατώνω το σκύλο. Ζούμε μαγικές στιγμές (γέλια) τις οποίες μοιράζομαι και με τη διαδικτυακή παρέα μου στη σελίδα Εσύ μας έλειπες. Σε αυτή τη σελίδα είμαι εντελώς ο εαυτός μου, φυσικά δεν κρύβομαι πίσω από την ανωνυμία μου, όλοι όσοι με ακολουθούν ξέρουν ποια είμαι, αλλά δεν είμαι το ίδιο σφιγμένη όπως στο προφίλ που προσπαθώ να διατηρήσω πιο επαγγελματικό.
– Έχεις γράψει και θεατρικά για παιδιά. Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση όταν ένα παιδί σε παρακολουθεί από την πλατεία;
Αν η συγγραφή είναι μαγεία το θέατρο είναι αγάπη. Ως ομότεχνη αντιλαμβάνεσαι πόσο μοναχικό «σπορ» είναι η συγγραφή κι άλλο τόσο η ανάγνωση. Όταν όμως γράφεις θέατρο όλα είναι αλλιώτικα. Βάζεις τον πρωταγωνιστή να λέει ή να κάνει πράγματα για να κρατήσεις αμείωτο το ενδιαφέρον των παιδιών. Το θέατρο, ειδικά για παιδιά, είναι μια μοναδική πρόκληση. Αυτά τα μικρά ανθρωπάκια είναι το πιο απαιτητικό κοινό ενώ ταυτόχρονα είναι ειλικρινές. Αν δεν τους αρέσει κάτι θα στο πουν κατάμουτρα. Το δικό μου προσωπικό στοίχημα ήταν – και παραμένει – να ξεχάσουν οτιδήποτε άλλο όσο βρίσκονται στην παράσταση. Να μαγευτούν από τα σκηνικά, την ιστορία, τη δράση και να περιμένουν με αγωνία τη λύτρωση.
– Αν ήσουν παιδί τώρα, σε ποιο παιδικό βιβλίο θα ήθελες να ζήσεις;
Πολύ ωραία ερώτηση!
Αν ήμουν παιδί σήμερα, θα ήθελα να ζήσω σίγουρα στον κόσμο της «Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων». Η περιέργεια της Αλίκης, οι απρόβλεπτες συναντήσεις της και η ανατροπή της λογικής με συναρπάζουν. Νομίζω είμαστε πολλοί που θα θέλαμε να πέσουμε στην κουνελότρυπα και να ανακαλύψουμε έναν κόσμο που καμία σχέση δεν έχει με τον δικό μας. γεμάτο μυστήριο και φαντασία!
– Πως βλέπεις τα πράγματα στο χώρο των εκδόσεων; Είναι εύκολο κάποιος να ξεχωρίσει;
Να μιαπολύ δύσκολη ερώτηση. Οι γνώστες λένε ότι στην Ελλάδα το 70% γράφει και το υπόλοιπο 30% διαβάζει. Άρα τα πράγματα είναι πραγματικά δύσκολα. Οι Εκδοτικοί «βομβαρδίζονται» καθημερινά με εκατοντάδες κείμενα πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων ενώ η βιβλιοπαραγωγή είναι σε ύφεση. Προσωπικά θεωρώ ότι η συγγραφή δεν είναι αγώνας δρόμου αλλά μαραθώνιος. Κάνεις αυτό που αγαπάς, για εσένα, εγωιστικά κι αν έρθει η αναγνώριση ήρθε. Θέλει πολύ χρόνο αλλά και καλές συνεργασίες. Αυτή τη στιγμή ο εκδοτικός που συνεργάζομαι, Thebookproject είναι ότι καλύτερο θα μπορούσε να συμβεί τη ζωή μου. Νιώθω ότι έχω βρει το εκδοτικό σπίτι μου, με Ανθρώπους που νοιάζονται αν είμαι καλά, αν πέρασα ωραία στην παρουσίαση και όχι αν έγιναν πωλήσεις. Αυτό για μένα είναι σπάνιο και νιώθω ευγνωμοσύνη που είμαι μέλος αυτής της «οικογένειας».
– Μιας και η συνέντευξη φιλοξενείται σε site της Σαλαμίνας, δεν μπορώ να μην σε ρωτήσω .. τί κρατάς από τον καιρό που έζησες εδώ;
Σε αυτό το σημείο να ευχαριστήσω εσένα αλλά και το Salamina Press για την πρόσκληση και τη φιλοξενία. Σαλαμίνα ε… Επιστροφή στα πρώτα χρόνια του Πολεμικού Ναυτικού. Νεαρό κορίτσι ετών 18 βρέθηκα στο νησί σας που στην αρχή με τρόμαξε αλλά μετά το αγάπησα. Ήταν η πρώτη μου μετάθεση και φανταζόμουν εργασιακό χώρο σαν αυτούς που έβλεπα στις ταινίες. Τρόμαξα όταν είδα την τεράστια έκταση του ναυστάθμου και τα τεράστια κτίρια που επισκεύαζαν τα καράβια μας. Στην πορεία γνώρισα και έκανα πολλούς φίλους από το νησί με τους οποίους διατηρώ ακόμα επαφή. Πολλές οι αναμνήσεις και σχεδόν όλες ευχάριστες. Οι φίλοι με έμαθαν την ιστορία της Σαλαμίνας. Ήπιαμε ουζάκια στο Αιάντειο, προσκύνησα την Παναγία τη Φανερωμένη, είδα το ανεμοδαρμένο σπίτι του Σικελιανού. Έκανα μπάνιο στα Κανάκια και φυσικά έφαγα άπειρα γλυκά από το Μπεγνή. Όταν σας επισκεφτώ ξανά θα αναζητήσω «πλατέτσι». Αξέχαστη η γεύση του. Κατερίνα μου, σ’ ευχαριστώ πολύ! Κάθε επιτυχία!
Όπως πάντα περιμένουμε τις σκέψεις και τις προτάσεις σας στο tsimouolga@yahoo.gr
*η Όλγα Τσίμου είναι συγγραφέας
