γράφει η Πηνελόπη Τούτση
” Μη λησμονήσωμεν το παρελθόν· ενθυμηθώμεν ότι η Ελληνική φυλή προ της επαναστάσεως είχεν υποχειρίους δυο ηγεμονίας πλουσίας, την Βλαχίαν και Μολδαυίαν και ούτω εφορολόγει δύο εκατομμύρια λαών, ότι την χείρα της είχεν ανατεταμένην εις τα υψηλότερα συμφέροντα του Οθωμανικού κράτους, και ήνοιγε πολέμους και έκλειεν ειρήνας, ότι είχεν τέσσαρας Ακαδημίας εις Χίον, Βουκουρέστιον, Κυδωνίας και Σμύρνην, και κατείχε το εμπόριον όλης της Τουρκίας.
Δια της επαναστάσεως εστερήθη όλων τούτων και οκτακοσίων έτι χιλιάδων κατοίκων φονευθέντων ή αποθανόντων εις Ελλάδα, Χίον, Κρήτην, Κύπρον, Σάμον, Σμύρνην και Κωνσταντινούπολιν. Όθεν, αν το έργον ημών μέχρι τούτου μένη, δεν βλέπω τι εκέρδησεν η Ελληνική φυλή, αν όμως οι εν Ελλάδι Έλληνες θεωρήσωσιν εαυτούς προμάχους των λοιπών αδελφών των, αν συλλογισθώσιν, ότι μετ’ αυτών συνδέονται διά της αυτής θρησκείας, διά της αυτής γλώσσης και διά του αυτού ιματισμού, αν κατά μέρος αφίνοντες ολέθριους νεωτερισμούς, προς αυτούς διηνεκώς στρέφωσι το όμμα, τότε μέγα το κέρδος της Ελληνικής επαναστάσεως, τότε μέγα το μέλλον της Ελλάδος.
Υπό ταύτην την έποψιν εθεώρησαν άραγε την Ελλάδα, όσοι εζήτησαν και εις τον ιματισμόν της να φέρωσι μεταβολάς, και την γλώσσαν της παραμέλησαν, εισάγοντες ξένας γλώσσας, και εις την θρησκείαν της χείρα επέβαλον; “
Παναγιώτης Σούτσος(πεζογράφος – ποιητής) 1806-1868
Ο ΚΑΡΑΐΣΚΟΣ
Τ’ όνομά του πολλούς χρόνους εις τα χείλη μας θα τρέχη,Και εις των μικρών την στέγην θα τιμάται ως θεός, Και πενήντα ακόμα χρόνους άλλην ύλην δεν θα έχηΟμιλίας ο λαός.
Κι’ από τ’ άροτρά των όταν στο αχύρινόν των δώμα,Θε να κάθουνται το βράδυ στην φωτιά οι χωρικοί, ” Ωχρόν ήταν θε να λέγουν του προσώπου του το χρώμα” ” Κ’ η φλοκάτα του λευκή” .
“Και των Βεζυράδων όταν άκουε το τουμπελέκι, Έρριχνεν από τα χέρια τ’ αναμμένο του τουφέκι, Σήκωνε της φουστανέλας ταις δυό άκραις εις την μέση, Κι έτρεχεν εμπρός και πρώτος με μαυροκαμένο φέσι”.
Ερωμένη μου! στους σχοίνους τους μικρούς αυτούς που είδες, Έπεσε…και χιλιάδες τούρκοι Γγέγγαι και Τοξίδες, Άδειαζαν τα καρυοφίλια με χαράν όλοι μαζύ,Κ’ έκραζαν ” ο Ρούμελής σας Βαλισής πλέον δεν ζη “.
Στην μικράν εκείνην νήσον* κειτ’ εκεί ο Καραΐσκος· Πλήν η δόξα του μεγάλη χύνετ’ έξω της θαλάσσης, Ως αυτού μας του ηλίου ο ακτινοβόλος δίσκος,Όστις όλου του αιθέρος κυριεύει τας εκτάσεις.
Μία μόνη φουστανέλα φαίνεται στα σύνορά των; Ευθύς τρέχουν στ΄ άρματά των,” Κ’ είν’ αυτός!” ακόμα κράζουν οι Πασάδες της Τουρκίας·” Έρχεται να μας αρπάση νέας πάλιν επαρχίας”.
Η Ειρήνη Καραΐσκε! με ελαίαν εστεμμένη Και μ’ αστάχεις εις τας χείρας εις την γη μας κατεβαίνει· Πλην δεν έσβησεν η βόμβα του πολέμου, κ’ ίσως πάλιν Με βοήν αναπηδήση στον ορίζοντα μεγάλην.
Ημείς τότε θα κρατώμεν ως σημαίαν ιεράνΤην καϋμένην εις τας μάχας κ’ εις τους Τούρκους φοβεράνΑρματωλικήν στολήν σου, Κ’ έντρομ’ οι εχθροί θα φεύγουν εις την μόνην όρασίν σου……………………………..
*Εις την Σαλαμίνα
