γράφει η Πηνελόπη Τούτση
Στο προαύλιο του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου που υπάρχει στη νήσο και οικοδομήθηκε τον 14ο αιώνα πάνω σε ερείπια παλαιοχριστιανικού βασιλικού ναού του 8ου αιώνα, αναγράφονται σε μαρμάρινη πλάκα τα εξής: “Χολέρας καθαρτήριον την σην νήσον προσήνεγκας τη Ελλάδι, Τροπαιοφόρε. Ευγνωμονούντες προσάγομεν σοι την ανακαίνισιν της εκκλησίας, την αποβάθραν και τας οδούς. Μηνί Σεπτεμβρίω ΑΩΞΕ”
Σε αυτή τη νήσο, από το έτος 1865 μέχρι το έτος 1947, χιλιάδες άνθρωποι υποβλήθηκαν σε μια διαδικασία “κάθαρσης” προς αντιμετώπιση των κρουσμάτων χολέρας, πανώλης και λοιπών μολυσματικών ασθενειών. Το έτος 1884 υποβλήθηκαν σε “κάθαρση” 1239 επιβάτες 10 ιστιοφόρων και 25 ατμόπλοιων. Εκεί αντιμετωπίστηκαν οι επιδημίες του έτους 1892, του έτους 1900, του έτους 1911 και του έτους 1913. Επίσης, το έτος 1917 (μετά τη Ρωσική Επανάσταση) σε αυτό το νησί έγινε η υποδοχή προσφυγικών ελληνικών πληθυσμών, ενώ κατά τα έτη 1918-1919 με τη λήξη του Α´ Παγκοσμίου Πολέμου επέστρεψαν στην Ελλάδα και μεταφέρθηκαν εκεί (εκ περιτροπής) περίπου 6.500 στρατιώτες του Δ´ Σώματος Στρατού που είχαν παραδοθεί στους Γερμανούς και είχαν μεταφερθεί στο Görlitz. Μετά τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο των ετών 1919-1922 και την Μικρασιατική καταστροφή, το έτος 1924 στη νήσο Αγ. Γεωργίου έγινε η άφιξη για την διαδικασία “κάθαρσης” σταδιακά πάνω από 100.000 προσφύγων και αιχμαλώτων πολέμου που απελευθερώθηκαν από την Τουρκία {βλ. παρακάτω φωτογραφικό υλικό από το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)}
(Κατά την υποδοχή των Ελλήνων αιχμαλώτων από τη Μικρά Ασία στο λοιμοκαθαρτήριο του Αγίου Γεωργίου, οι Έλληνες στρατιώτες προσέφεραν καθαρά ασπρόρουχα στους ρακένδυτους αιχμαλώτους & τα παλιά ρούχα απολυμαίνονταν με χαλαζία.)
Κατά τα έτη 1939-1940 κατασκευάστηκαν νέα κτίρια στην ανατολική άκρη και το σημερινό φυλάκιο του Πολεμικού Ναυτικού.
Η νήσος κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς ως Διοικητήριο-Φρουραρχείο. Εκεί μεταφέρθηκαν για ανάκριση πολλοί Σαλαμίνιοι μέχρι την αποχώρηση των Γερμανικών στρατευμάτων. Με την απελευθέρωση τον Οκτώβριο του 1944 έγινε λεηλασία επί των εγκαταστάσεων.
Το έτος 1947 υποβλήθηκαν σε “κάθαρση” 662 άτομα που είχαν έρθει εξ Αιγύπτου, όπου είχε ξεσπάσει επιδημία χολέρας.
Σε ιστολόγιο του κ. Χάρη Βαρουχάκη (βλ. Βιογραφικό – Σκοπός – Εν ασύλω – Στο δαφνί)
και ειδικότερα στην ανάρτηση (βλ. Το “δαφνί” τα κτήρια και η ιστορία τους – πρώτο μέρος (1926-1972) – Εν ασύλω-Στο δαφνί) αναγράφονται τα εξής: “…Αυτές όμως, οι περιορισμένες άλλωστε ,βελτιώσεις της κτηριακής υποδομής του Νοσοκομείου, δεν απέτρεψαν τις άγριες συνθήκες νοσηλείας των αρρώστων, που γινόντουσαν όλο και χειρότερες, από το γεγονός ότι οι εισαγόμενοι άρρωστοι ήταν πάντα πολύ περισσότεροι από τους εξερχόμενους.
Ο Κώστας Φιλανδριανός (διατελέσας Πρόεδρος του Νοσοκομείου) μιλάει για έναν αριθμό 3000 αρρώστων, ενώ στην απογραφή της Ερευνητικής Ομάδας που συντόνιζα, την 1-7-1956 οι άρρωστοι στο «Δαφνί» ήταν 2857 περίπου. Πολλοί από αυτούς κοιμόντουσαν σε «επάλληλα» ( το ένα πάνω στο άλλο) κρεβάτια και όχι λίγοι κατά γης. Η «λύση» όπως συνήθως βρέθηκε. Και ήταν η αποπομπή, των για διάφορους λόγους ανεπιθύμητων. Ιδρύθηκε λοιπόν με διαταγή του Υπουργείου Υγείας η «Πρώτη Αποικία Ψυχοπαθών» στο νησάκι του Αγίου Γεωργίου (ανάμεσα στο Πέραμα και τη Σαλαμίνα) που ήταν παλιό Λοιμοκαθαρτήριο. Εκεί μεταφέρθηκαν μετά από επιλογή ( με τα γνωστά κριτήρια) στην αρχή 200 άρρωστοι που τελικά έφτασαν τους 500. Η Αποικία του Αγίου Γεωργίου καταργήθηκε το 1965 και όσοι άρρωστοι είχαν επιζήσει εκεί μεταφέρθηκαν στον άλλο τόπο μαρτυρίου, το Ψυχιατρείο της Λέρου…”
