γράφει η Χρύσα Δέδε*
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι μια προοδευτική αναπνευστική νόσος που χαρακτηρίζεται από επίμονη απόφραξη της ροής του αέρα στους πνεύμονες. Η πάθηση σχετίζεται κυρίως με τη χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα, τα οποία οδηγούν σε προοδευτική πνευμονική δυσλειτουργία.
Αιτιολογία και Παράγοντες Κινδύνου
Η κύρια αιτία της ΧΑΠ είναι η μακροχρόνια έκθεση σε ερεθιστικούς παράγοντες, όπως:
Κάπνισμα (ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου, υπεύθυνος για το 80-90% των περιπτώσεων).
Παθητικό κάπνισμα.
Επαγγελματική έκθεση σε σκόνες, χημικά και αέρια.
Ατμοσφαιρική ρύπανση.
Γενετικοί παράγοντες, όπως η ανεπάρκεια της άλφα-1 αντιθρυψίνης.
Συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού κατά την παιδική ηλικία.
Παθοφυσιολογία
Η ΧΑΠ χαρακτηρίζεται από:
1. Φλεγμονώδη απόκριση στους αεραγωγούς λόγω χρόνιας έκθεσης σε ερεθιστικούς παράγοντες.
2. Δομικές αλλαγές στους βρόγχους, όπως υπερτροφία βλεννογόνων αδένων, υπερπαραγωγή βλέννας και ίνωση των μικρών αεραγωγών.
3. Εμφύσημα, δηλαδή καταστροφή των κυψελιδικών τοιχωμάτων, οδηγώντας σε μειωμένη ελαστικότητα των πνευμόνων και παγίδευση αέρα.
4. Μειωμένη ανταλλαγή αερίων, με συνέπεια την υποξαιμία και, στα προχωρημένα στάδια, την υπερκαπνία.
Κλινική Εικόνα
Τα κύρια συμπτώματα της ΧΑΠ περιλαμβάνουν:
Χρόνιος βήχας (παραγωγικός ή μη).
Χρόνια παραγωγή πτυέλων.
Δύσπνοια (αρχικά στην κόπωση, αργότερα και στην ηρεμία).
Συριγμός και σφίξιμο στο στήθος.
Κόπωση και απώλεια βάρους σε προχωρημένα στάδια.
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται σε:
1. Σπιρομέτρηση: Δείχνει απόφραξη της ροής του αέρα με χαμηλό λόγο FEV₁/FVC <70% μετά τη χορήγηση βρογχοδιασταλτικού.
2. Ακτινογραφία θώρακα / Αξονική τομογραφία: Αποκαλύπτει υπεραερισμό και βλάβες που σχετίζονται με το εμφύσημα.
3. Αέρια αίματος: Ελέγχουν την υποξαιμία και υπερκαπνία στα προχωρημένα στάδια.
4. Εξέταση άλφα-1 αντιθρυψίνης: Σε περιπτώσεις με οικογενειακό ιστορικό ή πρώιμη εμφάνιση της νόσου.
Θεραπεία
Δεν υπάρχει πλήρης ίαση για τη ΧΑΠ, αλλά η θεραπεία στοχεύει στη μείωση των συμπτωμάτων και στην επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου.
1. Διακοπή Καπνίσματος
Είναι ο πιο σημαντικός τρόπος επιβράδυνσης της νόσου.
2. Φαρμακευτική Αγωγή
Βρογχοδιασταλτικά (βραχείας και μακράς δράσης, όπως σαλβουταμόλη και τιοτροπίου).
Εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή (π.χ. φλουτικαζόνη) σε σοβαρές περιπτώσεις.
Συνδυασμένη θεραπεία (βρογχοδιασταλτικά + κορτικοστεροειδή).
Φάρμακα για τη μείωση της βλέννας (π.χ. N-ακετυλοκυστεΐνη).
Αντιβιοτικά σε περιπτώσεις παροξύνσεων λόγω λοίμωξης.
3. Οξυγονοθεραπεία
Σε προχωρημένα στάδια με σοβαρή υποξαιμία.
4. Αναπνευστική Αποκατάσταση
Περιλαμβάνει προγράμματα φυσικοθεραπείας για βελτίωση της αντοχής και της αναπνευστικής λειτουργίας.
5. Χειρουργικές Παρεμβάσεις
Μείωση πνευμονικού όγκου σε βαριά εμφυσηματικούς ασθενείς.
Μεταμόσχευση πνεύμονα σε τελικού σταδίου περιπτώσεις.
Επιπλοκές
Οξεία ή χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια.
Πνευμονική υπέρταση και δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια (cor pulmonale).
Αυξημένος κίνδυνος λοιμώξεων του αναπνευστικού.
Συμπέρασμα
Η ΧΑΠ είναι μια σοβαρή, προοδευτική νόσος που απαιτεί έγκαιρη διάγνωση και συνεχή διαχείριση. Η αποφυγή του καπνίσματος και η κατάλληλη θεραπευτική παρέμβαση μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ασθενών και να καθυστερήσουν την εξέλιξη της νόσου.
*η Χρύσα Δέδε είναι
Πάρεδρος στην ΕΜΠαΚΑΝ
Εταιρεία Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου Για Αγγειακά Νοσήματα.
Τακτικό μέλος της εταιρείας Καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης.
Μέλος στον Ελληνικό Σύλλογο Πνευμονικής Ίνωσης:
Πνεύμονες Ζωής.
Υγειονομικός Σισμανόγλειο Νοσοκομείο
