Γράφει ὁ π. Ἀλέξιος Δημητριάδης, Προϊστάμενος τοῦ Ἐ.Ἱ.Ν. Ἁγίου Νικολάου Σαλαμῖνος.
Σήμερα τό ὂμορφο νησί τῆς Σαλαμῖνος, εἶναι εὐρὐτερα γνωστό γιά, τήν Ναυμαχία τῆς Σαλαμῖνος, τό Ἱστορικό Μοναστήρι τῆς Παναγίας τῆς Φανερωμένης καί τόν Ἱστορικό Ναό τοῦ Ἁγίου Δημητρίου Σαλαμῖνος, στόν ὁποῖο ὑπάρχει ὁ τάφος τοῦ ὁπλαρχηγοῦ Καραϊσκάκη. Ὡστόσο, ἂν κάποιος μελετήσει προσεκτικά τίς πηγές ἀπό τήν ἀρχαιότητα καί μέχρι σήμερα, θα βρεθεῖ ἒκπληκτος γιά τόν ἱστορικό πλοῦτο τοῦ νησιοῦ μας, ὁ ὁποῖος παραμένει ἐν πολλοῖς ἂγνωστος.
Ἡ Σαλαμίνα, καθώς φαίνεται, παρουσιάζει στοιχεῖα που δείχνουν τήν ἐποίκηση του, κατά τους βυζαντινούς χρόνους, τόσο ἀπό ἀνασκαφές ὃσο καί ἀπό σημερινά διατηρητέα μνημεῖα. Εἰδικότερα, κατά τά τέλη τοῦ 11ου αἰ. χτίζεται ὁ μονόχωρος τρουλωτός (Ἀθηναϊκοῦ ρυθμοῦ) ναός τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου στό Ρέστη. Τό γεγονός τοῦ «Ἀθηναϊκοῦ ρυθμοῦ», δηλώνει, τόσο τήν ἂμεση σχέση τοῦ νησιοῦ με τήν Ἀθήνα, ἀλλά καί με τήν τότε παρατηρηθεῖσα οἰκονομική ἀνάπτυξη.
Ἀξιοσημείωτο εἶναι, ὃτι κατά τόν ἲδιο ἀρχιτεκτονικό ρυθμό, χτίζεται τόν 12ο αἰ. ὁ Ναός τοῦ Ἁγίου Μηνά, ὁ ὁποῖος τόν 19ο αἰ. γκρεμίζεται ἀπό τήν οἰκογένεια τῶν Γαλέων καί χτίζουν τόν σημερινό Μεγαλοπρεπῆ Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγίου Μηνά. Ἡ σπουδαιότητα τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου, φαίνεται καί ἀπό τό γεγονός, ὃτι τόν ἲδιο ἀρχιτεκτονικό ρυθμό τοῦ τρούλου, χρησιμοποιεῖ ἡ Μονή Φανερωμένης καί ὁ Ἱστορικός Ναός τοῦ Αγίου Δημητρίου, ἐνώ παρουσιάζει πολλές ἀρχιτεκτονικές ὁμοιότητες, μέ τόν Ναό τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου στό Μοναστηράκι (Καπνικαρέα), τήν Μεταμόρφωση τοῦ Σωτῆρος στήν Πλάκα (Σωτηράκι), καί τόν Ναό τῶν Ἁγίων Θεοδώρων στήν πλατεῖα Κλαυθμῶνος.
Ἡ σημασία τοῦ μνημείου για τό νησί μας, δεν σταματάει μόνο στήν ἀρχιτεκτονική του ὁμορφιά, ἀλλά εἶναι ἐξίσου σημαντικός διά τήν ἐορτή του, ἀφοῦ ὁ Ναός τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου, μέχρι τήν τωρινή ἀναζήτηση, εἶναι ὁ μοναδικός ἐν Ἐλλάδι, ὁ ὁποῖος τιμᾶται ἐπ᾽ ὀνόματι τῆς Συλλήψεως τοῦ Τιμίου Προδρόμου (23 Σεπτεμβρίου).
Δυστυχῶς ὃμως, ἡ ἰδιοτικοποίηση τοῦ μνημείου τά τελευταία 25 χρόνια καί οἱ διάφορες παρεμβάσεις ἒχουν καταστρέψει τήν ἂλλοτε αἲγλη τοῦ μνημείου καί ἒσβησαν τήν σπουδαιότητα τοῦ Ναοῦ ἀπό τήν συνείδηση τῶν κατοίκων τοῦ νησιοῦ. Ὂμως ἡ σημερινή χρονιά ἀποτελεῖ ὁρόσημο για τό μνημεῖο, ἀφοῦ με τήν ὑπ᾽ άριθμ. 2510/2024 ἀπόφασιν τοῦ Μονομελοῦς Πρωτοδικείου Πειραιῶς, ὁ Ἐνοριακός Ἱερός Ναός Ἁγίου Νικολάου Σαλαμῖνος, γίνεται κατά πλήρη κυριότητα κάτοχος τοῦ Ναοῦ. Ἡ ἀπόφαση τοῦ Πρωτοδικείου, θεωρήθηκε ὡς ἰστορική, ἀφοῦ εἶναι ἡ πρώτη που στρέφεται τόσο σε ἰδιώτες που οἰκοιοποιοῦνται ἓνα μνημεῖο, τό ὁποῖο προστατεύεται ἀπό τόν νόμο καί εἶναι ἀνεπίδεκτο κάθε συναλλαγῆς, (Ν.4858/2021), ἀλλά καί ἐνάντια στό Ἑλληνικό Δημόσιο, καί ζητήθηκε ἀπό τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἡ δημοσιοποίηση της, στά νομοκανονικά τῆς Ἱερᾶς Συνόδου.
Εἶναι νομίζω σημαντική καί ἲσως ἐπιβλητική ἡ ἀνάγκη, ἐμεῖς ἡ νέα γενιά, ὂχι μόνο να συντηροῦμε τά μνημεῖα, ἀλλά καί νά σώσουμε τήν ἰστορική σπουδαιότητα τοῦ νησιοῦ μας ἀπό τήν λήθη τοῦ χρόνου.
*ἡ Φωτογραφία εἶναι ἀπό τό ἀρχεῖο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μεγάρων καί Σαλαμῖνος, στόν φάκελο τοῦ Ἐνοριακοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Νικολάου Σαλαμῖνος.
